Yaşlılarda Düşme
Yaşlılarda düşme tıbbi ve ekonomik sonuçları açısından büyük bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Düşmeye bağlı olarak en yüksek ölüm ve yeti kaybı yaşlı grupta olmaktadır. 75 yaş üzerindeki nüfusun üçte biri yılda en az bir kez düşmektedir.
Düşme nedenleri
Düşmeler yaşlanmaya bağlı sorunlara veya uygunsuz çevre koşullarına bağlı olarak gelişebilir. Genel olarak düşmeler; senkop (bilinç kaybı), serebrovaskuler olay (beyin damarlarında tıkanma veya kanama) veya bir nöbet sonrası ortaya çıkmaktadır.
- Yaşlılarda düşmeye zemin hazırlayan fizyolojik değişiklikler
- Görme sorunları; Görme keskinliğinde azalma,Karanlığa uyumda azalma,Göz kamaşması,
- Kontrast duyarlılığında azalma
- İşitme-Denge sorunları İşitme, konuşma ve Dengede bozulma
- Sinir sistemi sorunları Reaksiyon süresinde yavaşlama;Pozisyon duyusunda bozulma; Postürde bozulma, Yaşlı yürüyüşünün ortaya çıkması
- Yaşlılarda düşmeye neden olan sağlık sorunları ve ilaçlar
Sinir Sistemi Hastalıkları Beyin damar hastalıkları, Parkinson,Omurilik hastalıkları, Nöbetler, Beyincik hastalıkları,Kol ve bacak sinirlerini tutan (nöropati) hastalıklar, Demans, Deliryum
Kalp ve Damar Sistemi Hastalıkları Kalp kirizi (miyokard enfarktüsü),Hipotansiyon, Tansiyon düşmesi),Aritmi (Kalpte ritm bozukluğu)
Mide Barsak Sistemi Hastalıkları Kanama,Diyare (ishal),Dışkılama sorunlarına bağlı, bayılma,Aşırı yemek sonrası bayılma
Endokrin Sistem Sorunları Tiroid bezinin az çalışması, Kan şekerinin düşmesi, Kansızlık Potasyum azlığı, Vücutta sıvı kaybı,Sodyum azlığı
Üriner Sistemi İle İlgili Hastalıklar İdrar kaçırma,Gece sık idrara çıkma
Kas-iskelet Hastalıkları Artrit, Adalelerde güçsüzlük
Psikolojik Hastalıklar Depresyon,Kaygı düzeyinde artış (anksiyete),panik atak
İlaçlar; Benzodiazepinler,Fenotiyazinler,Trisiklik antidepresanlar,Bazı antihipertansifler (tansiyon ilaçları),Diüretikler (idrar söktürücüler), Narkotikler, uyku ilaçları
Yaşlanma ile birlikte yürüyüş de değişir. Yaşlı erkek geniş adımlı, yaşlı kadın ise dar adımlı, paytak veya badi olarak tanımlanan yürüyüş tipini benimser.
Yaşlıların %15’inden fazlasında anlamlı yürüme bozukluğu bulunmaktadır ve %25’inden fazlasında baston, yürüteç gibi bir yardımcı cihaza gereksinim vardır. Ayrıca kaygan zemin, uygunsuz ışıklandırma, trabzan olmaması gibi çevresel faktörler de düşmelerin %33 ile %50 sinden sorumludur.
Ev içi düşmeler daha çok banyoda, yatak odasında ve mutfakta, ev dışı düşmeler ise daha çok basamak ve kaldırım kenarlarında olmaktadır.
Yaşlılarda düşmelerin genellikle birden fazla sebebi vardır ve %70’i yaralanma ile sonuçlanır. En sık görülen sorun kalça ve önkol kırıklarıdır.
Düşmeye bağlı olarak gelişen komplikasyonlar:
1-Yaralanmalar; ağrılı yumuşak doku yaralanmaları, kalça, bacak, kol,el bileği ve kaburga kırıkları, beyin zarı altına kanama
2-Hastaneye yatma gereksinimi doğar ve uzun süre yatmaya bağlı komplikasyonlar ortaya çıkar (yatak yarası, akciğer enfeksiyonları vb)
3-Yeti kaybı (Fiziksel yaralanmaya bağlı hareket kaybı, Korku ve güvensizliğe bağlı hareket kaybı )
4-Ölüm
Korunmada temel ilkeler
Düşmelere neden olan sorunun saptanması, giderilmesi ya da rehabilitasyonu yanında düşme riskini ve düşme sonucunda oluşan yaralanmanın şiddetini azaltacak çevre düzenlemelerinin sağlanmasıdır.
Yaşlanma ile birlikte ortaya çıkan işitsel ve görsel algılamadaki bozukluklar, koordinasyon ve dengedeki bozukluklar ve kuvvet azalması; yaşlıların çevresel tehlikelerle karşı karşıya kalmalarını kolaylaştırmaktadır. Bu bağlamda ev güvenliğine dikkat edilmeli ve ev içinde gerekli uyarlamalar yapılmalıdır. Bilinçli fakat basit önlemler ile ev içinde karşılaşılabilecek kazaların önlenmesi mümkün olacaktır.
Kaynak: Geriatri Derneği resmi web sitesinden alınmıştır.
